Một robot chế tại Trung Quốc đang phục vụ tại một quán cà phê ở Ý. (Tiguliano/ Wikimedia Commons)
Việc tự động hóa thường được cho là sẽ loại bỏ một số việc làm trong những năm tới. Nhưng các công ty áp dụng robot vào việc chế tạo sàn nhà, trong nhà bếp và việc giao hàng vẫn cần đến con người thực sự để hỗ trợ xây dựng và áp dụng những kỹ thuật này.
Theo Báo Cáo Về Việc Làm Tương Lai của Diễn Đàn Kinh Tế Thế Giới cho năm 2023, cả robot giống người và không giống người đều sẽ gây ra chuyện giảm việc làm trong những năm tới, vì các công ty đều nói rằng sẽ có tăng trưởng, sự chuyển đổi của công nhân hoặc tác động trung lập do kỹ thuật. Theo báo cáo này, các lãnh vực có nhiều khả năng áp dụng robot nhất là điện tử, công nghệ năng lượng tiện ích, và hàng tiêu dùng.
Các hiệu ứng có thể khác nhau tùy thuộc vào ngành kỹ nghệ.
Ví dụ, nghiên cứu của WEF cho thấy 60% công ty hoạt động trong lãnh vực sản xuất hàng tiêu dùng và kỹ nghệ dầu khí cho rằng các việc làm sẽ bị mất vì tự động hóa. Mặt khác, 60% các công ty hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ công nghệ và thông tin cho rằng việc làm sẽ được tạo ra nhờ robot trong 5 năm tới.
Công ty người máy Zipline là một trong những công ty đang tìm kiếm nhân viên, muốn có thêm ít nhất 100 công nhân. Công ty khởi nghiệp này có trụ sở tại San Francisco, California, thiết kế, chế tạo và vận hành máy bay không người lái giao hàng tự động, làm việc với các khách hàng từ hơn 4,000 bệnh viện đến chính phủ Rwanda và các thương hiệu lớn như Walmart, GNC, Toyota và Sweetgreen. Họ cần các nhân viên cho các công việc từ kỹ thuật điện và cơ khí đến lập trình và bảo mật.
Giám đốc điều hành Zipline ông Keller Rinaudo Cliffton nói với đài CNBC, “Ngay cả trong một thế giới mà rất nhiều công ty mới thành lập đang sa thải nhân viên hoặc phòng thủ, thì thị trường này vẫn đủ lớn và đủ thú vị để kế hoạch này thực sự rất tích cực trong vài năm tới.”
Ông Rinaudo Cliffton cho biết việc giao hàng hiện tại chậm, tốn kém và không tốt cho môi trường. Cơ hội thay đổi nó bằng tự động hóa mang lại lợi ích cho khách hàng, nhân viên và trái đất.
“Công nghệ đôi khi thay đổi bản chất của việc làm, nhưng thông thường, nó làm tăng đáng kể năng suất của bất kỳ người nào,” Rinaudo Cliffton nói. “Trước đây, chúng tôi sử dụng con người để thực hiện một lần giao hàng tại một thời điểm, lái một chiếc xe để đi giao hàng. Bây giờ, chúng tôi đang đào tạo con người đó để duy trì và quản lý một đội robot. Vì vậy, giờ đây người đó có thể thực hiện 50 lần giao hàng trong một giờ thay vì năm giờ và điều đó cho phép chúng tôi trả lương cho người đó nhiều hơn. Đây là những việc làm mà mọi người thực sự muốn.”
Hiệp Hội Tiến Bộ Tự Động Hóa lập luận rằng việc sử dụng tự động hóa tại các công ty lớn và nhỏ có hai lợi thế: giảm bớt những trở ngại cho nhân viên nhờ loại bỏ các nhiệm vụ đơn điệu hoặc nguy hiểm trong công việc hàng ngày của họ và giúp các công ty cạnh tranh và tăng tốc độ trong khi sản xuất. Nó cũng có thể giúp giải quyết tình trạng thiếu công nhân đang diễn ra.
“Từ quan điểm của người lao động, đó là một công cụ – một công cụ giúp bạn trở nên hiệu quả hơn trong công việc bạn đang làm, giúp bạn có đủ điều kiện tốt hơn để nhận được công việc cho tương lai, thường tốt hơn, an toàn hơn và được trả lương cao hơn,” ông Jeff Burnstein, chủ tịch của nhóm được gọi là A3, có 1,200 công ty thành viên trên toàn cầu, nói với CNBC.
Các doanh nghiệp phải đạt được sự cân bằng tinh tế giữa việc sử dụng tự động hóa để giúp cuộc sống của nhân viên dễ dàng hơn mà không thay thế họ hoàn toàn. Các công đoàn và những người ủng hộ quyền lao động thường phản đối việc áp dụng robot, lo lắng rằng nó có thể thay thế hoàn toàn một số chức năng của con người.
Ông Burnstein nói việc áp dụng robot trên quy mô lớn của Trung Quốc là bằng chứng cho thấy tự động hóa đã trở nên quan trọng hơn đối với các công ty để duy trì lợi thế trong kinh doanh.
“Trung Quốc là nước sử dụng robot lớn nhất thế giới cho đến nay. Điều đó cho thấy công cụ này quan trọng đến mức ngay cả những quốc gia có nguồn lao động dồi dào và chi phí lao động thấp vẫn cần phải tự động hóa để duy trì khả năng cạnh tranh toàn cầu,” ông nói.
Trong khi người máy và tự động hóa có thể giải quyết vấn đề lao động cho một số lãnh vực, thì các nhà cung cấp công nghệ lại thiếu hụt nhân công. Burnstein của A3 cho biết lực lượng lao động cần được đào tạo thêm về cách sử dụng và chế tạo robot.
“Là một quốc gia, chúng ta thường có suy nghĩ rằng cách duy nhất để có được một công việc tuyệt vời là học đại học, lấy bằng bốn năm, lấy bằng Thạc Sĩ, bằng Tiến Sĩ. – [điều đó] không đúng,” ông nói. “Có những công ty thuê người ngay sau khi tốt nghiệp trung học vì tình trạng thiếu lao động có khả năng về kỹ thuật. Chúng ta phải giải quyết vấn đề này với tư cách là một quốc gia bởi vì nếu không, các công ty muốn áp dụng tự động hóa sẽ bị thách thức về khả năng thực hiện điều đó vì họ không có bất kỳ nhân viên nào biết cách vận hành máy.”