Bài BĂNG HUYỀN

Người nghe như lạc vào “mê trận” của âm thanh, của sự thăng hoa trong âm nhạc, cảm giác mới mẻ, cuồng nhiệt, hấp dẫn và bay bổng, là những điều còn đọng lại trong lòng mỗi khán giả sau khi thưởng thức đêm nhạc MeKong Soul của nghệ sĩ nhạc Việt truyền thống Vân Ánh (Vanessa Vân Ánh Võ) và Blood Moon Orchestra vào tối Chủ Nhật, ngày 26 tháng 2, 2023 tại Saigon Grand Center. Đây là buổi tiệc gây quỹ để chuẩn bị cho buổi trình diễn sắp tới vào tối ngày 7 tháng 4, 2023 của nghệ sĩ Vân Ánh và Blood Moon Orchestra tại đại hý viện The Kennedy Center ở thủ đô Washington, DC.

Qua những màn trình diễn độc đáo, đầy truyền cảm của nghệ sĩ Vân Ánh và hai nghệ sĩ của Blood Moon Orchestra, Jimi Nakagawa biểu diễn trống Taiko và Joel Davel biểu diễn Marimba (mộc cầm), đã đưa khán giả đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác và sự cuồng nhiệt của khán giả lại càng được hâm nóng hơn sau mỗi phút của chương trình.

Độc đáo qua từng tác phẩm

Ngay từ bài mở đầu hòa tấu Fire (composed by Van-Anh Vanessa Vo. Arranged by Van-Anh Vanessa Vo and Blood Moon Orchestra) đã tạo nên những tiết điệu, âm sắc, âm lượng khác nhau, rất phong phú, độc đáo, đã khiến cả khán phòng không chỉ bị hút chặt vào giai điệu âm nhạc mà còn bị cuốn hút bởi sự hòa âm giữa các nhạc cụ đàn bầu, trống Taiko, Marimba (mộc cầm).

Với tác phẩm này nghệ sĩ Vân Ánh không chỉ đem lại sự thích thú cho người nghe bởi tài năng điêu luyện trên cây đàn bầu, mà còn với chất giọng lạ khi thể hiện những câu thơ của nữ sĩ Hồ Xuân Hương rất độc đáo. Cả tác phẩm thỉnh thoảng mới có vài câu hát, Vân Ánh vừa đàn vừa đếm nhịp, để xen lời ca vào cùng khả năng điều khiển giọng hát như nhạc công. Giọng hát của Vân Ánh tựa như cơn gió thoảng qua, hòa vào âm thanh của các nhạc cụ, đem lại nhiều xúc cảm cho người nghe.

Sau bài mở đầu, lần lượt các tác phẩm được tiếp nối biểu diễn gồm có:

– Lullaby For A Country (composed by Van Thanh Nho. Developed and arranged by Van-Anh Vanessa Vo)
– Morning Sun (Viet folk music. Arranged by Van-Anh Vanessa Vo)
– Autumn Dating Song (Viet folk music. Arranged by Van-Anh Vanessa Vo)
– This Boat (composed and Arranged by Van-Anh Vanessa Vo)
– Heave Ho (Viet folk music. Arranged by Nguyen Le)
– Summertime (composed by George Gershwin. Arranged by Nguyen Le).

Tài năng của các nghệ sĩ

Ba nghệ sĩ Vân Ánh, Jimi Nakagawa và Joel Davel đã phô diễn kỹ thuật cá nhân tuyệt hảo của mình và giàu cảm xúc trên các nhạc cụ mà họ trình tấu. Là sự kết hợp của những phong cách cảm nhận âm nhạc được hòa trộn tinh tế giữa âm nhạc dân gian với tiết tấu, hòa âm đương đại và Jazz, tạo nên ngôn ngữ âm nhạc mới, đưa người nghe ra khỏi những giới hạn về địa lý, lãnh thổ hay ý niệm bằng những câu nhạc mênh mang…

Tài năng riêng lẻ của mỗi người đã làm thành một tổng thể hoàn hảo dưới sự dẫn dắt âm nhạc của Vân Ánh. Sự thay đổi kì diệu về lối chơi, tốc độ và các câu nhạc phức tạp khi trình tấu đã hoàn toàn ăn khớp với nhau trong một tổng phổ chặt chẽ.

Là một nghệ sĩ trình diễn điêu luyện các nhạc cụ truyền thống Việt Nam như đàn tranh, đàn bầu, t’rưng, đàn tam thập lục, k’lông pút, trống dân tộc…, bằng kỹ thuật vững chắc, bay bướm, Vân Ánh đã mang đến cho khán giả từ ngạc nhiên này sang ngạc nhiên khác, khi diễn tấu đàn tranh, đàn bầu, trưng, thổi đàn môi, hát…

Khán giả thích thú bởi phong cách trình diễn của Vân Ánh hiện đại, sôi động, nhiều màu sắc nhưng không đến mức khiến người nghe cảm thấy khó hiểu. Chị đã đưa người nghe vào thế giới của âm thanh du dương trầm bổng, réo rắt. Các ngón đàn của chị như ngón nhấn, mổ, ngón bấm, day chớp, búng, ngón phi, ngón rải… thật trau chuốt. Tạo cho tiếng đàn lúc khoan lúc nhặt, làm nên tiết tấu xao động hồn người, khi thì nhẹ nhàng, lúc lại dâng trào cảm xúc với cường độ mạnh mẽ và có lúc thì thật thanh thản với những câu nhạc mênh mang.

Nghệ sĩ Vân Ánh thể hiện được sự tươi mới của tiếng đàn tranh, đàn bầu, đàn trưng mang âm hưởng dân gian đương đại. Vân Ánh trình tấu những tác phẩm trên nền nhạc dân tộc vốn đã được chị kế thừa và làm mới, để những nhạc khúc dân ca đó vượt ra khỏi biên giới cũ kỹ, cổ truyền, góp tiếng nói để đối thoại với nhiều thể loại âm nhạc khác trên thế giới, nhưng vẫn được dựa trên gốc rễ là hồn nhạc Việt Nam.

Nhiều người ngạc nhiên vì những làn điệu như Hò Hụi… những bài dân ca cũ của Việt Nam lại mang nhiều cảm giác mới, quyến rũ bất ngờ, trở nên cuốn hút qua tài năng của ba nghệ sĩ hòa tấu. Cả ba nghệ sĩ đã đưa người nghe lạc vào “mê trận” của cảm xúc, của sự thăng hoa trong âm nhạc, mang lại cảm giác mới mẻ, cuồng nhiệt, hấp dẫn.

Vân Ánh thể hiện được sự tươi mới của tiếng đàn tranh, đàn bầu, đàn trưng mang âm hưởng dân gian đương đại. Cô trình tấu những tác phẩm trên nền nhạc dân tộc qua các sáng tác vốn đã được cô kế thừa và làm mới, để những nhạc khúc dân ca đó vượt ra khỏi biên giới cũ kỹ, cổ truyền, góp tiếng nói để đối thoại với nhiều thể loại âm nhạc khác trên thế giới, nhưng vẫn được dựa trên gốc rễ là hồn nhạc Việt Nam.

Nhiều khán giả đã rất xúc động khi nghe tác phẩm – This Boat: composed and Arranged by Van-Anh Vanessa Vo, đây là tác phẩm được Vân Ánh dành tặng những người thuyền nhân Việt Nam. Bản thân cô khi trình diễn tác phẩm này cũng rất xúc động.

Vân Ánh tâm sự về ý nghĩa của tác phẩm, “Là người sinh ra sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc và đến từ miền Bắc Việt Nam. Vân Ánh không biết nhiều kinh nghiệm của thuyền nhân Việt Nam. Khi Vân Ánh chuyển qua đây sống, gặp những người bạn bên này, họ kể lại kinh nghiệm của họ, làm sao tìm được sức mạnh, làm sao tìm được hy vọng để trải qua những khó khăn nhất trong cuộc đời. Vân Ánh không thể tưởng tượng được tại sao họ có thể vượt qua được. Trong cộng đồng mình có rất nhiều người vượt qua được để đến đây xây dựng một cuộc sống mới.

“Khi Vân Ánh biết được sức mạnh vô biên, niềm hy vọng đã giúp cho thuyền nhân Việt Nam trải qua khó khăn đi tìm sự sống trong cái chết, thì Vân Ánh rất muốn kể lại câu chuyện của họ. Bởi vì qua tác phẩm của mình, Vân Ánh muốn kể câu chuyện này cho mọi người cùng thấy rằng là nếu chúng ta có những khó khăn trong cuộc đời thì hãy nhớ đến sức mạnh của những thuyền nhân VN để giúp chúng ta vượt qua khó khăn. Vì những khó khăn của chúng ta thật ra vẫn rất nhỏ. Chính vì thế mà Vân Ánh viết tác phẩm này để chia sẻ sức mạnh, sự bền bĩ dẻo dai, sự hy vọng của những thuyền nhân VN giúp cho chúng ta trở thành những con người dẻo dai hơn và mạnh hơn trong cuộc sống.”

Còn với tác phẩm “Summertime” của nhạc sĩ George Gershwin, cả ba nghệ sĩ Vân Ánh, Jimi Nakagawa và Joel Davel không chỉ truyền tới người nghe tinh thần của tác phẩm mà còn “thổi” một luồng sinh khí mới cho tác phẩm, nhất là qua “Summertime,” không còn là một mùa hè ở New York nữa, nghệ sĩ Vân Ánh đã dùng tác phẩm này như một phương tiện để cô diễn tả về một mùa hè tại Việt Nam rất nóng nực, hơi ẩm ngột ngạt sau những cơn mưa mùa hè ở Việt Nam, những đoạn solo nhạc cụ, phô diễn kỹ thuật một cách điêu luyện của từng thành viên, tất cả vẫn hòa quyện, tung hứng một cách nhịp nhàng, cô cũng khiến nhiều người ngạc nhiên khi diễn tấu trên đàn bầu, ngoài những kỹ thuật diễn tấu đặc trưng riêng như: rung, miết, vuốt, vê, có lúc cô còn dùng chiếc cung vĩ để kéo đẩy tạo ra âm thanh.

Tác phẩm càng đặc sắc hơn khi gần cuối bài có thêm giọng hát Đồng Lan với chất Jazzy, chút cô độc của Blues, với những hợp âm được biến đổi liên tục, cách ứng ngẫu đầy cảm xúc của Đồng Lan khiến ca khúc trở nên tình tứ hơn và cũng quyến rũ hơn. Đồng Lan với cách nén hơi, lấy giọng, nhã chữ, cách diễn tả bằng lối láy, uốn note nhạc, cách sử dụng phân nhịp, nhịp điệu, tiết tấu theo phong cách Blues Jazz, không chỉ lên những nốt cao mà với những nốt thấp cô hát rất vững, đầy cảm xúc.

Cách cô ngâm nga chậm rãi từng câu, từng từ trong ca khúc, thả giọng hát trôi theo giai điệu cùng với sự ngân nga nhạc cụ của ba nghệ sĩ ứng đối với nhau nghe rất “đã”.

Màn trình diễn này cũng là tiết mục tạm biệt khán giả của nghệ sĩ Vân Ánh và Blood Moon Orchestra đã nhận được những tràng pháo tay kéo dài khen tặng của khán giả.

Buổi diễn đã khép lại với rất nhiều dư âm – dư âm về một chương trình tuyệt vời mà ở đó âm nhạc đã nói lên rất nhiều điều. Là những cảm nhận và suy tư về sự giản dị và bí ẩn của tâm hồn Việt Nam, văn hóa Việt Nam. Và trong lẽ tự nhiên của nghệ thuật, đã chứa đựng một sức mạnh sâu lắng tiềm ẩn, rất đỗi tự hào từ những người con mang dòng máu Lạc Hồng nơi quê người.

Chị Linh Kochan là người sáng lập ra Hội Cựu Sinh Viên Người Mỹ Gốc Việt UCI (UCI Vietnamese American Alumni Chapter Group) và là một trong ba người của ban tổ chức thực hiện buổi tiệc gây quỹ đêm nhạc MeKong Soul này. Linh Kochan chia sẻ, “Chúng tôi ủng hộ nghệ sĩ Vân Ánh khi thực hiện buổi diễn gây quỹ này vì dòng nhạc dân tộc mang màu sắc hiện đại của Vân Ánh là âm nhạc rất đặc biệt. Không chỉ là nhạc truyền thống Việt Nam mà còn nâng lên ở tầm vóc quốc tế. Chúng tôi cũng muốn thế giới biết đến người Việt chúng ta thông qua văn hóa nghệ thuật độc đáo chứ không chỉ nhớ đến chiến tranh Việt Nam, những người tị nạn.

“Vân Ánh là một trong những người giỏi nhất của nhạc truyền thống Việt Nam. Vân Ánh đã đưa được nhạc truyền thống Việt Nam ra thế giới, biến nó mới mẻ hơn. Ngày 7 tháng 4 sắp tới Vân Ánh được mời trình diễn tại The Kenedy center ở Washington, DC là một điều rất [hãnh diện]. Chúng tôi ủng hộ không chỉ riêng với nghệ sĩ Vân Ánh mà còn là ủng hộ văn hóa Việt Nam, mong muốn sẽ được nhiều khán giả quốc tế biết đến.”

Bày tỏ cảm xúc vào cuối buổi diễn, Vân Ánh nói với phóng viên báo Viễn Đông, “Vân Ánh rất xúc động được diễn tối hôm nay để chia sẻ âm nhạc đến quý vị. Nhưng vui nhất là Vân Ánh được gặp gỡ nhiều người trong cộng đồng quan tâm, gìn giữ nết truyền thống văn hóa của âm nhạc Việt và muốn ủng hộ Vân Ánh phát triển, đem nó phát triển hơn trong tương lai. Chính vì vậy Vân Ánh rất tự hào chia sẻ âm nhạc của mình. Càng tự hào hơn thấy cộng đồng ủng hộ việc làm của Vân Ánh.

“Tháng 4 ngày 7 năm nay Vân Ánh rất [hãnh diện] mang một tác phẩm mới của văn hóa đồng bằng song cửu Long cùng các nước lân cận nằm theo dòng sông Mê Kông. Mekong: SOUL là music production thứ hai mà The Kennedy Center đã commission Vân Ánh. Lần đầu  là The Odyssey – From Vietnam to America đã được trình diễn vào tháng Ba năm 2016. Vân Ánh đã trình diễn ở Kennedy Center bốn lần tất cả. Vân Ánh rất hy vọng trong buổi diễn sẽ có nhiều cộng đồng người Việt đến chia sẻ và hoan hỉ với bước tiến chưa có ai làm và đây là lần đầu tiên đưa văn hóa âm nhạc Việt lên một sân khấu lớn tại The Kennedy Center.”

Được biết tác phẩm Mekong: SOUL sẽ trình diễn tại The Kennedy Center ngày 7 tháng 4 năm 2023 do nghệ sĩ Vân Ánh và nhà soạn nhạc Mỹ Jonathan Berger đồng sáng tác. Tác phẩm được chia làm 3 phần, sử dụng cả khiêu vũ và thơ ca để kể các câu chuyện về cuộc sống trên sông Mê Kông. Để gợi lên khu vực Đông Nam Á, nghệ sĩ Vân Ánh đã sử dụng các nhạc cụ bản địa như đàn hạc Saung Gahk của Miến Điện, khaen của Lào và đàn bầu của Việt Nam, một trong những sở trường của Vân Ánh.

Tác phẩm dùng sông Mê Kông để phản ánh cuộc đời của một con người. Lấy cảm hứng từ âm nhạc dân gian Việt Nam và Cam Bốt, phần đầu tiên của tác phẩm là hình ảnh đứa trẻ nép mình trong vòng tay mẹ, hồn nhiên và tươi vui. Đến phần thứ hai, đứa trẻ bắt đầu rời xa nhà và có những trải nghiệm bất ngờ, nhưng được tiếp thêm sức mạnh từ ký ức tuổi thơ. Ở phần cuối cùng, đứa trẻ đã trưởng thành một cách trọn vẹn và đón nhận sự đa dạng của thế giới xung quanh.

Vân Ánh “hy vọng Mekong: SOUL giúp kết nối nền văn hóa Đông Nam Á với nhóm Apollo về âm thanh, về tâm hồn, về cảm xúc và về những câu chuyện. Vân Ánh cũng muốn dùng dự án âm nhạc này kết nối với nhiều đối tượng hơn theo nhiều cách khác nhau.”

Quý vị muốn tìm hiểu về dự án âm nhạc Mekong: SOUL, xin hãy vào
https://www.kennedy-center.org/whats-on/explore-by-genre/international/2022-2023/riverrun-van-anh-vo-mekong-soul

Và quý vị nào muốn ủng hộ cho dự án âm nhạc này xin hãy vào trang web
https://www.bloodmoonorchestra.org/donate

(Top image source: The Kennedy Center)