(Tom/ Viễn Đông)

Bài TOM

Nói tới cây chuối, hình như không có phần nào bỏ đi, bất kì loại chuối gì, hoa chuối đều làm gỏi rất ngon và bổ dưỡng. Đặc biệt, chuối ba hương là loại chuối cho trái bổ dưỡng, ngon nhưng hoa của nó lại rất đắng. Kỳ thực, nếu biết xử lý, hoa chuối ba hương làm gỏi mới là quốc hồn quốc túy. Cây chuối cũng vậy, thân cây chuối ba hương cũng đặc biệt. Nhưng trong giới hạn bài viết ngắn này, tôi xin giới thiệu cách làm gỏi thân cây chuối sứ với cá lóc, đây là loại gỏi ngon ngoài sức tưởng tượng.

Bởi hầu như với người Việt, thân cây chuối chỉ dành cho heo, gà, trâu, bò chứ mấy ai nghĩ rằng người ăn thân chuối được. Thế nhưng, ngay cả củ chuối cũng là món cực ngon và bổ. Thời đói kém, người ta luộc củ chuối, sau đó xắt nhỏ làm gỏi với nước mắm tỏi ớt chanh đường, cứ như vậy mà ăn đưa cơm qua bữa, ăn hoài cũng không chán, bởi đâu còn lựa chọn nào. Thời tôi tấm bé, trải qua một trận lụt kinh khủng, lụt ngay lúc đầu thu, nguyên một cánh đồng lúa sắp thu hoạch chìm trong biển nước và sau đó vài ngày, nước rút thì còn lại một cánh đồng toàn lúa đen, mọi thứ đen xám, mặt người cũng đen xám vì đói. Năm đó củ chuối thành cứu rỗi cho bà con quê nghèo.

Tôi nhớ biến tấu củ chuối thật li kỳ và thê thảm. Ban đầu người ta còn tha thiết với bữa cơm gia đình bởi có một ít gạo cũ, nhưng rồi hết gạo, người ta chuyển qua ăn hoàn toàn củ chuối, bởi củ khoai mì cũng không có để ăn, nó cũng bị ngập lụt, thối, sượng, không dùng được. Cứ sáng ra, đào củ chuối, luộc, rang một ít đậu phụng, giã dập, phi chút dầu phụng với hành tỏi… Vậy là có một dĩa gỏi củ chuối luộc. Nhưng ăn chừng vài bữa cũng chán, nhưng chán rồi cũng phải ăn, vì nhìn ra chung quanh, đâu có rau, khoai gì đâu, gà cũng chết, heo cũng không còn, đó là năm kinh hoàng nhất của miền Trung, tôi nhớ không nhầm là 1987 hay 1988 gì đó, lúc đó tôi mới bắt đầu đọc truyện tranh, một cuốn truyện tranh ướt nhẹp sót lại sau trận lụt, nó mắc kẹt trong khe cửa, mà cũng không phải của tôi, của một bạn nào đó khá giả hơn, để bị trôi. Thời đó, truyện tranh không giống bây giờ, ít tranh lắm, khổ lớn hơn bàn tay một chút và mỏng dính, mấy cái truyện phóng tác hoặc dịch từ truyện nước ngoài, nội dung chủ yếu tuyên truyền, cổ động.

Ăn củ mãi cũng chán, người lớn rủ nhau ăn cây, với người Nhật, cây chuối quí hóa bao nhiêu thì với người Việt, nó tệ mạt bấy nhiêu, bởi đây là thức ăn của heo gà, trâu bò. Nhưng khi đói quá thì người ta chấp nhận làm heo gà, trâu bò, chuyện cũng dễ hiểu thôi mà! Vậy là xắt chuối cây, chuối sứ, độ dày bằng y xắt cho heo, hay nói đúng hơn là lấy một ít ruột chuối xắt cho heo mà ăn thử. Ban đầu thấy khó ăn vì hơi ngọt lợ, nhất là cảm giác ăn đồ của heo. Thế nhưng khi chấm với nước mắm ớt thì thấy ngon, thôi, tiện thể trộn gỏi kiểu củ chuối, lại càng ngon. Nhưng vẫn nghĩ rằng ăn như vậy chẳng có chất bổ dưỡng nào trong đó, phải tìm cách trộn thêm thứ chi bô bổ vào cho nó đỡ. Nhưng mà biết trộn thứ gì đây?

May sao thời đó, lúa gạo thì hiếm, thịt heo gà, trâu bò thì hiếm, vịt cũng hiếm, chứ cá đồng thì chẳng những không hiếm mà đầy rẫy, nhất là sau lụt, cá ở đầy trong các ruộng lúa, người ta chỉ cần đặt lờ ở các ống nước giữa hai ruộng hay cắm câu quanh bờ ruộng thì cách gì sau một đêm cũng có đầy cá trong nồi. Bởi cá cũng đói như người, lúa thối hoắc, chẳng có gì ăn, có vài con giun đất hoặc châu chấu trong lưỡi câu thì hấp dẫn vô cùng, đớp ngay…

Món gỏi chuối cây cá lóc có lẽ ra đời từ những năm 1987 – 1988 thế kỉ trước, tôi nghĩ là vậy, bởi với người miền Trung, dễ mấy ai biết ăn chuối cây, sau này người ta mới bán chuối cây xắt ăn với thịt chó lá mơ, nhưng đó là chuyện gần đây thôi, chứ gỏi cá lóc, nhắc lại, phải những người U.50 trở lên mới biết, như vậy cũng đủ hiểu là nó “xa lạ” với người miền Trung cỡ nào. Nhưng giờ thì nó là đặc sản rồi, bởi ngon, bổ, rẻ, cực kỳ tốt cho sức khỏe, nhất là với người ăn kiêng.

Làm món này cũng dễ lắm, chuối cây, lột vỏ ngoài, nên chọn chuối sứ hoặc chuối đá, xắt thật mỏng, ngâm nước muối cho trắng, nếu kĩ thì vắt thêm lát chanh vào ngâm. Sau đó vớt ra, để ráo, gia vị gồm một ít cá lóc luộc hoặc hấp, tao qua với tiêu hành tỏi ớt, nước mắm. Đến khi ăn thì cho chuối xắt vào dĩa, cho cá lóc lên trên, cho thêm đậu phụng rang giã dập và một ít rau mùi lên trên nữa rồi trộn đều. Chừng đó đã có món gỏi cá cực ngon, cực bổ và lành tính, rất tốt cho người bình thường, người có bệnh tim, đường huyết cao, huyết áp cao. Có thể nói đây là món ngon và lành tính số một!

Kính chúc quý vị có một bữa ăn ngon miệng và lành tính!