KYIV – Chủ Nhật vừa qua một vụ nổ đã xảy ra tại một quán cà phê ở St. Petersburg, gây thương tích cho khoảng 30 người. Một người thiệt mạng tại chỗ là ông Vladlen Tatarsky, 40 tuổi, một cựu chiến binh nổi tiếng thân Nga, cũng là một nhà tuyên truyền cho Nga trong cuộc chiến xâm lăng Ukraine, theo thông báo của chính phủ Nga. Vladlen Tatarsky có tên thật là Maxim Fomin.
Ngay trước vụ nổ, một đoạn video cho thấy ông Tatarsky đang xem xét một bức tượng tạc hình một thợ mỏ. Tatarsky trước đây cũng là một thợ mỏ. Quê hương ở Ukraine của ông nổi tiếng về khai thác than đá và công nghiệp nặng. Tatarsky nói về bức tượng nhỏ, “Thật là một người đẹp trai” và sau đó nói đùa, “Nhưng tôi đẹp hơn nhiều!”
Ngay sau đó, chất nổ giấu bên trong bức tượng phát nổ, giết chết Tatarsky ngay lập tức. Những người sống sót sau vụ nổ cho biết Tatarsky đã được một người phụ nữ tặng bức tượng.
Nghi can là cô Darya Trepova, 26 tuổi, sống tại St. Petersburg. Trước đây cô ta từng bị bắt vì tham gia các cuộc biểu tình phản chiến vào tháng 2 năm 2022, khi cuộc chiến Ukraine mới bắt đầu. Chồng của cô đang lưu vong tại Uzbekistan. Anh nói rằng Darya đã bị gài bẫy và không có khả năng để chế bom như vậy. Tuy nhiên, truyền thông Nga đã chiếu video ghi lời nhận tội của cô sau khi bị tra vấn. Họ cũng chiếu cảnh tượng cảnh sát lục soát căn chung cư và một studio tạc tượng trong cùng tòa nhà chung cư.
Ông Tatarsky, tên thật là Maxim Fomin, quê ở Makiivka, một thành phố ở miền đông Ukraine trước đây nằm dưới sự kiểm soát của Liên Xô. Năm 2014, ông ta bị tù vì cướp ngân hàng, nhưng đã trốn thoát khi các lực lượng do Nga hậu thuẫn chiếm đóng khu vực. Ông ta gia nhập quân đội của Cộng Hòa Nhân Dân Luhansk, một chính phủ bù nhìn của Moscow được thành lập ở miền Đông Ukraine, trước khi trở thành một blogger quân sự có ảnh hưởng, thu hút gần 560,000 người theo dõi trên Telegram. Dù chỉ viết blog, Tatarsky thường chụp hình mang vũ trang, mặc trang phục chiến đấu và đeo thẻ quân sự của Nga trong các chuyến đột nhập thường xuyên vào Ukraine.
Tatarsky được biết đến nhiều nhất bên ngoài nước Nga với lối hùng biện cực đoan, gọi dân Ukraine là “những người Nga bị tổn thương não,” xúi giục gia tăng các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng dân sự Ukraine và ăn mừng vụ thảm sát thường dân Ukraine ở Bucha. Tatarsky nói trong một đoạn ghi âm sau khi tham dự bài phát biểu của Tổng Thống Nga Vladimir Putin vào tháng 10 năm ngoái, “Chúng tôi sẽ chinh phục tất cả mọi người, chúng tôi sẽ giết tất cả mọi người, chúng tôi sẽ cướp bóc bất cứ ai chúng tôi cần.”
Vào Chủ Nhật, Tatarsky đang nói chuyện với một nhóm người theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan được gọi là Cyberfront Z trong một quán cà phê có tên là Street Food Bar No. 1, nằm ở quận Vasileostrovsky ở St. Petersburg. Cả địa điểm và nhóm Cyberfront Z đều kết nối với Yevgeny Prigozhin, nhà tài phiệt Nga, người cung cấp lính đánh thuê Wagner cho Moscow cho các cuộc chiến của họ.
Cyberfront Z được thành lập vào tháng 2 năm 2022, với việc Prigozhin thừa nhận với các nhà báo vào đầu năm nay rằng ông đã “tổ chức một cuộc gặp với một nhóm các blogger yêu nước và đề nghị họ giúp đỡ mọi điều có thể” nhằm thúc đẩy tuyên truyền thân Nga trên YouTube, Facebook, Twitter và các nền tảng truyền thông xã hội khác. Prigozhin tuyên bố nhóm đã từ chối hỗ trợ tài chính nhưng chấp nhận lời đề nghị của ông ta về việc đặt trụ sở trong khu văn phòng thuộc sở hữu của ông trùm cung cấp thực phẩm trở thành lãnh chúa này.
Quán cà phê Street Food Bar No. 1, nơi nhóm tổ chức các cuộc họp thường xuyên, trước đây cũng thuộc sở hữu của Prigozhin. Trong một bài đăng trên Telegram được xuất bản vào tháng trước, Tatarsky có thể được nhìn thấy đang đứng trước một chiếc xe bán tải màu đen có logo đen đỏ của kênh Telegram “Mặt Trái của Huân Chương,” được điều hành bởi các nhân vật có liên quan đến nhóm lính đánh thuê Wagner. Vào ngày 28 tháng 3, Tatarsky đã tháp tùng ông Prigozhin trong chuyến thăm các vị trí của lực lượng Wagner ở Bakhmut, tâm điểm của nỗ lực tấn công hiện tại của Nga ở miền đông Ukraine.
Một số nhà quan sát suy đoán rằng vụ nổ có thể là kết quả của sự rạn nứt giữa lính đánh thuê Wagner và Bộ Quốc Phòng Nga. Tatarsky vốn là người chỉ trích gay gắt cách quản lý chiến tranh của giới lãnh đạo quân đội Nga. Vào tháng Giêng, ông ta kêu gọi một tòa án quân sự xét xử các tướng lãnh hàng đầu của Nga – những người mà anh mô tả là “những kẻ ngốc chưa qua đào tạo” – sau một cuộc pháo kích của Ukraine khiến hàng trăm binh sĩ Nga thiệt mạng.
Trên truyền hình nhà nước Nga, nhà bình luận ủng hộ Điện Kremlin Dmitry Kiselyov gọi vụ đánh bom là một “hành động khủng bố tàn bạo,” đồng thời nói thêm rằng “phong cách và mục tiêu rõ ràng hướng tới những người Ukro-Nazis,” một ám chỉ miệt thị chính phủ Ukraine. Một blogger quân sự khác của Nga, bàng hoàng trước việc mất đi một thành viên của chính họ, đã kêu gọi tấn công vào “các trung tâm ra quyết định ở Kyiv.”
Bản thân chính phủ Ukraine đã phủ nhận trách nhiệm. Mykhailo Podolyak, cố vấn của Tổng Thống Volodymyr Zelensky của Ukraine, cho rằng vụ nổ là kết quả của đấu đá nội bộ trong giới tinh hoa Nga.
Podolyak nói, “Những con nhện đang ăn thịt lẫn nhau trong một cái lọ.”