Hình ảnh phác họa thành phố tương lai NEOM. (Neom.com)

Người cầm quyền xứ Saudi Arabia đang hoàn thành kế hoạch xây dựng thành phố sa mạc NEOM trị giá hàng ngàn tỷ mỹ kim. Cư dân tương lai của thành phố đang được hứa hẹn một cuộc sống y như trong phim khoa học giả tưởng.

Thành phố sẽ có một “đoạn đường gồm toàn nhà chọc trời thẳng đứng” dài 100 dặm chạy qua trung tâm. Còn được gọi là ‘The Strip” (như ở Las Vegas), đoạn đường chạy băng ngang qua sa mạc ở phía tây bắc khô cằn của đất nước.

Theo các tài liệu quảng cáo hào nhoáng và tuyên bố công khai của các nhà quy hoạch, thành phố NEOM sẽ có những bãi biển phát sáng trong bóng tối, đồi dốc trượt tuyết, mặt trăng nhân tạo, người máy quản gia và taxi bay,

Nhưng đằng sau kế hoạch lạ lùng, được phát triển bởi ông thái tử đầy quyền lực của Saudi Arabia, là Mohammed bin Salman, đây là một thực tế đen tối hơn nhiều.

Thái tử đã tăng cường mối quan hệ của ông với lãnh tụ Tập Cận Bình của Trung Quốc, người đã đồng ý cung cấp kỹ thuật tân tiến nhất để giám sát người dân.

Trung Quốc đã cung cấp công nghệ giám sát để tạo ra cái gọi là “thành phố an toàn,” hoạt động trên dữ liệu của người dùng, ở Ai Cập và Serbia. Thái Tử Mohammed có vẻ muốn nhân rộng những dự án đó trên quy mô lớn hơn.

NEOM, tên của thành phố “không khói carbon” của tương lai, được quảng bá là kế hoạch “con đẻ” của nhà cai trị của Ả Rập Saudi, Thái Tử Mohammed bin Salman, nhằm hiện đại hóa đất nước và giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu dầu hỏa. Đó là tấm vé để ông bước vào lịch sử, tự phong mình là nhà lãnh đạo Saudi đã hiện đại hóa đất nước và mở ra một kỷ nguyên công nghệ mới.

Giám đốc điều hành của dự án NEOM, ông Giles Penderton, cho biết thành phố sẽ có 9 triệu cư dân vào năm 2045. Các nhà quy hoạch nói rằng các thành phố thông minh hiện tại sử dụng khoảng 10% dữ liệu của người dùng. Theo kế hoạch, NEOM, được kích hoạt bởi trí tuệ nhân tạo AI, sẽ sử dụng 90% tới dữ liệu.

Hoàng tử Saudi Arabia có tham vọng cho một thành phố nơi các dịch vụ từ thu gom rác, sức khỏe, thời biểu xe lửa đều được điều chỉnh bởi dữ liệu từ các nguồn như điện thoại thông minh và công nghệ giám sát.

Tuy nhiên, một số người đã lên tiếng báo động rằng tầm nhìn tương lai và sang trọng trong các tài liệu quảng cáo của NEOM che giấu một âm mưu đen tối phù hợp với bản năng độc đoán của Thái Tử Mohammed.

Các khả năng của “thành phố thông minh” không chỉ là một điểm thu hút trong tương lai mà còn có thể được khai triển như một công cụ để giám sát người dân bởi các cơ quan an ninh nhà nước.

Vào tháng 12 năm ngoái, ông Tập Cận Bình đã được chào đón tới Saudi Arabia để tham dự một hội nghị thượng đỉnh xa hoa, nơi các nhà lãnh đạo tuyên bố hợp tác trong nhiều vấn đề, gồm cả kỹ thuật giám sát. Cuộc gặp gỡ là bước khởi đầu cho một quan hệ đối tác hiệu quả cho Thái Tử Mohammed. Các chuyên gia cho biết ông đã tìm thấy nơi ông Tập một nhà lãnh đạo có cùng quan điểm dùng công nghệ để giúp mở rộng nền kinh tế, đồng thời giúp họ không mất quyền kiểm soát độc đoán nào.

Một hình thức mà công nghệ này sử dụng là các camera giám sát được liên kết với công nghệ nhận dạng khuôn mặt có thể được sử dụng để theo dõi các chuyển động trong quá khứ và theo thời gian thực của một người. Điều này cho thấy một nguy cơ đối với quyền riêng tư của mọi người, đặc biệt là tùy thuộc vào cách dữ liệu được thu thập và lưu trữ.

Công nghệ của Trung Quốc cung cấp khả năng liên kết cảnh quay của camera giám sát với các bộ dữ liệu khác về một người, bao gồm cả thông tin sinh trắc học (biometric).

Trong khi tự cho mình là một nhà cải cách, Thái Tử Mohammed đã đối xử tàn bạo với những người chỉ trích và phản đối chính phủ Saudi Arabia của ông, gồm cả vụ sát hại và chặt xác nhà bất đồng chính kiến Jamal Khashoggi vào năm 2018.

Khi tìm cách củng cố quyền lực của mình, ông ta cũng nỗ lực nâng cao khả năng giám sát những người chỉ trích thông qua công nghệ và do đó đè bẹp những người bất đồng chính kiến.

Chính phủ Saudi gần đây đã tiến hành một cuộc đàn áp tàn bạo đối với những người chỉ trích chính phủ trên mạng điện toán.

Trong khi tìm cách thúc đẩy vương quốc hướng tới một tương lai công nghệ cao, đồng thời mở cửa cho đầu tư và đổi mới, thái tử sẽ dùng tất cả quyền hạn của mình để giám sát và đàn áp những người bất đồng chính kiến.

NEOM đang được quảng cáo là “thành phố sinh thái” hoặc “thành phố thông minh,” nhưng các nhóm nhân quyền gọi chúng là thành phố bị theo dõi.