SANAA – Đã khổ lại càng thêm khổ. Đó là tình trạng đang xảy ra tại đất nước chiến tranh Yemen, một quốc nghèo trong vùng Trung Đông và thuộc miền tây Á Châu dù nằm gần đông bắc Phi Châu. Hôm thứ Tư người dân nghèo khó ở quốc gia bị chiến tranh tàn phá Yemen đã đổ xô đi nhận quà từ thiện từ các thương nhân địa phương trong tháng lễ Ramadan. Hàng chục người đã thiệt mạng trong một vụ chen lấn của quá đông người ở thủ đô Sanaa.
Video cho thấy cảnh tượng hỗn loạn với hàng trăm người chen chúc nhau, kêu cứu vì không thể di chuyển. Những người bị mắc kẹt tạo thành một bức tường người với một số người tuyệt vọng dang tay ra cầu cứu. Một vài người thoát hiểm được nhìn thấy đang tìm cách kéo những người khác ra khỏi đám đông chết người. Hình ảnh sau cùng trên video cho thấy giày và dép chất thành đống cũng như khăn quàng cổ vương vãi trên sàn.
“Những gì xảy ra tối nay là một tai nạn thương tâm và đau đớn, vì hàng chục người đã thiệt mạng do một số lượng lớn người giẫm đạp lên nhau để nhận tiền do một số thương nhân phân phát ngẫu nhiên mà không có sự phối hợp với Bộ Nội Vụ,” phát ngôn viên của Bộ Nội Vụ thuộc phe Houthi, Abdul-Khaleq al-Ajri, cho biết trong tuyên bố.
Mutahar al-Marouni, giám đốc Phòng Y Tế thuộc Houthi điều hành ở Sanaa, nói với hãng thông tấn Al-Masirah rằng ít nhất 78 người đã thiệt mạng và hàng chục người bị thương.
Hàng trăm người đã chen chúc vào một trường học để nhận số tiền từ thiện trị giá khoảng $9 mỹ kim. Sự việc xảy ra chỉ vài ngày trước ngày lễ Eid al-Fitr của người Hồi giáo, đánh dấu sự kết thúc của tháng lễ Ramadan. Trong khoảng thời gian này của tháng, mọi người bắt đầu tặng quà, thức ăn (Zakat al-Fitr) cho những người gặp khó khăn.
Ông Naseh Shaker, một nhà báo có mặt tại nơi xảy ra thảm họa, nói với đài CNN rằng có một “hàng người rất dài” tụ tập ở lối vào trường, nơi được dùng để phân phát thực phẩm và cấp tiền. Ông cho biết họ đã bắt đầu xếp hàng sau khi mặt trời lặn với hy vọng nhận được tiền quyên góp.
Khi các viên chức phụ trách phân phối đến và mở cửa, “rất nhiều người đổ xô vào trường.”
Ông Shaker nói, “Đây là một thảm họa khi tìm thấy những người hy sinh mạng sống của họ chỉ vì $10 đô la. Mọi người rất đói, mọi người rất nghèo.”
Cảnh sát và đội cứu cấp đã nhanh chóng đến hiện trường, theo tuyên bố của Bộ Nội Vụ.
“Những người chết và bị thương đã được chuyển đến bệnh viện, và hai thương nhân chịu trách nhiệm về vấn đề này đã bị bắt giữ,” tuyên bố cho biết thêm.
Người đứng đầu Hội Đồng Chính Trị Tối Cao Houthi, Mahdi Al-Mashat, đã ra lệnh điều tra sự việc.
Cơ quan quản lý chung cho Zakat do Houthi điều hành đã thông báo trong một tuyên bố rằng họ sẽ trao một triệu Riyal Yemen (khoảng $4,000 mỹ kim) cho mỗi gia đình nạn nhân và cũng cho biết họ sẽ chăm sóc việc điều trị những người bị thương và trả 200,000 Riyal Yemen (khoảng $800) cho mỗi người bị thương.
Đất nước của thảm họa
Yemen đã được Liên Hiệp Quốc mô tả là nơi đang xảy một thảm họa tệ hại nhất thế giới. Chín năm chiến tranh đã giết chết hàng nghìn người, phá hủy nền kinh tế và khiến 21.6 triệu người – 2/3 dân số đất nước – rất cần được hỗ trợ nhân đạo. Hàng chục nghìn người Yemen đang sống trong nạn đói, theo Liên Hiệp Quốc cho biết.
Nội chiến bắt đầu vào năm 2014, khi lực lượng Houthi xông vào thủ đô Sanaa và lật đổ chính phủ được quốc tế công nhận và được Ả Rập Saudi hậu thuẫn. Xung đột này đã trở thành một cuộc chiến rộng lớn hơn vào năm 2015 khi một liên minh do Saudi dẫn đầu can thiệp vào nỗ lực đánh lại Houthis.
Nhưng cuối cùng nó đã trở thành một cuộc chiến tranh ủy nhiệm giữa Iran – quốc gia bị cáo buộc cung cấp vũ khí cho người Houthis – và Ả Rập Saudi, và đấu trường chính để họ cạnh tranh ảnh hưởng trong khu vực.
Vào Chủ Nhật, một phái đoàn Ả Rập Saudi đã đến Sanaa để thương thuyết với người Houthis nhằm bảo đảm một lệnh ngừng bắn vĩnh viễn. Thứ Sáu tuần trước, các cuộc thương lượng đã mang lại kết quả lớn nhất với việc trao đổi tù nhân kéo dài ba ngày với gần 900 người bị giam giữ từ cả hai bên. Trưởng đoàn thương thuyết của Houthi, ông Mohammed Abdulsalam, đã viết tweet vào thứ Sáu rằng các cuộc đàm phán diễn ra “nghiêm túc và tích cực”.
Nhà báo người Yemen Shaker cho biết thảm kịch hôm thứ Tư là kết quả của nhiều năm bi đát về kinh tế, và cộng đồng quốc tế nên “hành động ngay” để ngăn chặn chiến tranh.
“Mọi người không còn bị giết bởi các cuộc không kích hoặc pháo kích của các bên tham chiến. Bây giờ họ đang chết vì chạy đi kiếm thức ăn,” ông nói.
Chú thích hình: Một cửa tiệm bán hàng ở Yemen năm 2014. (Người chụp Rod Waddington từ Kergunyah, Úc/ Wikimedia Commons)